Saçınızın uzamasının durmasının ve incelmesinin nedenleri

Kim uzun, gür saçlardan oluşan muhteşem bir yeleyi istemez ki? Ancak bazen saçlarınızın uzamasını sağlamak zorlu bir görev gibi görünebilir. Aramızdan bazıları saç incelmesi veya saç dökülmesini de hesaba katmak zorundadır. Saçların neden uzamadığını merak ettiyseniz, bu kafa karıştırıcı fenomenle ilgili bilgilerimiz var.

Normalde kafa derisindeki saçlar sürekli uzamaz. Her saç folikülü anajen evre olarak bilinen ve uzadığı bir büyüme evresinden geçer ve ardından dinlendiği telojen evreye geçer. Genellikle, bir saç 2-4 yıl arasında herhangi bir yerde anajen fazda kalır ve daha sonra dökülmeden önce yaklaşık 2-4 ay telojen fazda kalır. Herhangi bir zamanda, bir kişinin kafasındaki saçların yaklaşık %85-90’ı anajen veya büyüme evresinde, geri kalanı ise telojen evresindedir. Bu döngü normalde bir kişinin günde yaklaşık 100 saç teli kaybetmesiyle sonuçlanır. Her saç folikülü bu büyüme evresinden geçtikten sonra kısa bir süre ara verir ve inaktif hale gelir. Döngü daha sonra tekrar devam eder. Ancak birçok faktör bu dengeyi bozabilir ve saçınızın normal şekilde uzamasını engelleyebilir. Şimdi bunlardan bazılarına daha yakından bakalım.

Genetik

Saç rengi gibi, saçınızın uzunluğu ve kalınlığı da genleriniz tarafından yönetilir. Bazı insanlarda saçlar doğal olarak daha uzun bir büyüme evresine sahipken, diğerlerinde daha erken uzamayı bırakır. Yani genetik piyangoyu kazandıysanız saçınız daha uzun uzayabilir. Örneğin, Asyalılar genellikle Kafkasyalılardan daha uzun bir anajen veya büyüme evresine sahipken, Afro-Karayipliler Kafkasyalıların yarısı kadar bir büyüme oranına sahiptir.

Yaşlanma

Yaşlanma saçınızı değiştirir. Elbette hepimiz saçınızın pigment kaybetmesine ve grileşmesine neden olduğunu biliyoruz. Ancak aynı zamanda saç büyüme hızını yavaşlatabilir ve saç tellerinin küçülmesine neden olabilir. Birçok saç folikülü de yaşla birlikte yeni saç büyümesini durdurabilir.

Alopesi Areata

Alopesi areata, bağışıklık sisteminizin yanlışlıkla saç foliküllerinizdeki hücrelere saldırdığı ve saçların yamalar halinde dökülmesine neden olan otoimmün bir durumdur. Bazı durumlarda saçlar tamamen dökülebilir (alopesi totalis). Genetiğin bu durumun gelişiminde rol oynadığı düşünülmektedir. Ayrıca saman nezlesi, vitiligo, Down sendromu, pernisiyöz anemi, tiroid hastalığı ve astımı olan kişilerin alopesi areataya yakalanma riskinin daha yüksek olduğu bulunmuştur. Vakaların %90’ından fazlasında saçlar tekrar uzar ve kel noktalar 12 ay içinde kendiliğinden kaybolur. Bu durumu tedavi etmek için doktorlar tarafından ilaç veya fototerapi de önerilebilir.

Kalıtsal Kellik

Kalıtsal kellik, saç dökülmesinin en yaygın nedeni olarak kabul edilir. Yaşlanma süreci, hormon seviyeleri ve genetiğin bir kombinasyonundan kaynaklanır. Bu rahatsızlığa sahip kişilerde, erkeklik hormonu testosteronun etkisiyle normal saç büyüme döngüsü değişerek saçların daha ince ve kısa olmasına neden olur. Zamanla kafa derisinin bazı bölgelerinde saç büyümesi tamamen durabilir. Bu durum erkeklerde tipik olarak saçların tepede seyrelmesi ya da ön çizgide gerileme ile sonuçlanırken, kadınlarda saç dökülmesi daha dağınık olabilir.

Fiziksel veya Psikolojik Stres

Fiziksel veya psikolojik şok, telogen effluvium olarak bilinen bir durumu tetikleyebilir. Bu durumdaki kişilerde, daha fazla saç erken bir şekilde telojen faza itilir. Bu olduğunda genellikle saçınızın yaklaşık %30’u uzamayı durdurur ve dinlenme evresine geçer (normal koşullardaki %10’un aksine). Şiddetli psikolojik stres veya ameliyat, önemli fiziksel travma, aşırı kilo kaybı, şiddetli enfeksiyon, yüksek ateş veya hastalık gibi vücudunuzu strese sokan diğer faktörler telogen effluvium’u tetikleyebilir. Bu durum tipik olarak 6 aydan uzun sürmez.

Hormonal Değişiklikler

Hamilelik ve menopoz döneminde görülen ani hormonal değişiklikler de telogen effluvium’u tetikleyebilir. Ancak bu olaylarla ilişkili saç dökülmesi tipik olarak 6-24 ay içinde düzelir. Polikistik over sendromu ile ilişkili hormonal dalgalanmalar da saç dökülmesine yol açabilir.

Tiroid Problemleri

Tiroid sorunları da saçlarınızın seyrelmesine neden olabilir. Tiroid beziniz, metabolizmanız da dahil olmak üzere birçok faaliyeti düzenleyen tiroid hormonunu üretir. Hem yetersiz tiroid hormonları (hipotiroidizm) hem de aşırı tiroid hormonları (hipertiroidizm) saç büyümesini etkileyebilir ve saç dökülmesine neden olabilir. Saç dökülmenizin kökeninde tiroid hastalığı varsa, bununla ilişkili başka semptomlar da fark edebilirsiniz. Hipertiroidizm kilo kaybı, düzensiz kalp atışları, anksiyete, terleme artışı, ishal ve kas güçsüzlüğüne neden olabilirken, hipotiroidizm halsizlik, kabızlık, üşüme hissi, daha az terleme, kilo alımı, boğuk bir ses ve şişkin bir yüzle sonuçlanabilir.

Bazı İlaçlar

Doğum kontrol hapları, kalsiyum kanal blokerleri, retinoidler, beta blokerler, bazı nonsteroid anti-inflamatuar ilaçlar (NSAID’ler), bazı antidepresanlar vb. dahil olmak üzere birçok ilaç saç büyümesini engelleyebilir ve saç dökülmesine neden olabilir. Yeni bir ilaca başladıktan sonra saçlarınızın seyreldiğini fark ederseniz, ilacın buna neden olup olmadığını anlamak için doktorunuzla konuşun.

Demir, Protein, Çinko veya Biotin Beslenme Eksiklikleri

Beslenme eksiklikleri de saç büyümesini engelleyebilir. Araştırmalar, demir eksikliğinin saç dökülmesine yol açan bu faktörlerden biri olabileceğini göstermektedir. Demir eksikliğiniz varsa, kırılgan tırnaklar, ağız köşelerinde çatlaklar, yorgunluk, nefes darlığı ve soğuk eller ve ayaklar gibi belirtiler de yaşayabilirsiniz. Çinko, biotin veya protein eksikliği de saç dökülmesine yol açabilir. Bu eksiklikler genellikle kısıtlayıcı diyetler uygulayan veya besinlerin emiliminin bozulmasına yol açan bazı tıbbi sorunları olan kişilerde görülür.

Kafa Derisi Enfeksiyonları

Kafa derisindeki mantar enfeksiyonları saçların kafa derisinin yüzeyinden kopmasına ve yama şeklinde saç dökülmesine neden olabilir. Mantar enfeksiyonunuz varsa kafa derisinde kaşıntılı, şiş ve kızarık alanlar da olabilir. Bu durum antifungal ilaçlarla tedavi edilebilir.

Zarar Veren Saç Modelleri ve Tedavileri

Kornişler, örgüler, postişler ve hatta sıkı at kuyrukları saçınızı çekebilir ve kopmasına neden olabilir. Bu saç modellerinin uzun süreli kullanımı saç köklerine bile zarar verebilir ve kalıcı saç kaybına yol açabilir. Sert kimyasallar ve aşırı ısı da saça zarar verebilir ve tam uzamadan kopmasına neden olabilir.