Narsisistik kişilik bozukluğu için tedavi yöntemleri

İş yerinde, aile içinde ya da dün geceki partide, kendine çok aşık olan bir narsist tanıyorsunuz. Bu kendini sevme bazen patolojik seviyelere ulaşabilir ve narsisistik kişilik bozukluğu adı verilen bir kişilik bozukluğuna yol açabilir. Kişinin kendisiyle ilgili görkemli sanrıları, sürekli ilgi ve hayranlık ihtiyacı, empati eksikliği ile karakterize olan narsisistik kişilik bozukluğu sizi kariyerinizde zirveye taşıyabilir (özgüvenden kim etkilenmez ki?) ancak kişiler arası ilişkiler tamamen farklı bir konudur. Kim kendine hayran olmakla meşgul insanlarla yaşamak ister ki?

Narsisistik kişilik bozukluğu tedavi edilebilir mi?

Tüm kişilik bozuklukları gibi narsisistik kişilik bozukluğu da tam bir tedavi mümkün olmasa da yönetilebilir. Bazı narsistik kişilik bozukluğu vakaları genetik olabilir, ancak pek çoğunun yetersiz ebeveynlikten kaynaklandığı tespit edilmiştir.

Bunu akılda tutarak Sigmund Freud’dan Heinz Kohut ve Otto F. Kernberg’e kadar psikiyatristler bu bozukluğa sahip kişilere yardımcı olmak için çeşitli tedavi yöntemleri geliştirmişlerdir. Freud, narsisistlerin sağlam nesne ilişkileri kuramadıkları için aktarım (duyguların bir kişiden diğerine bilinçsizce yönlendirilmesi için kullanılan psikiyatrik bir terim) yapamadıklarına inanıyordu. Bu görüş Kohut ve Kernberg’in konu üzerine yaptıkları yoğun araştırmalarla çürütülmüştür. Psikanaliz, psikanalitik/dinamik psikoterapi/çalışma ve destekleyici psikoterapi/çalışma olmak üzere üç geniş bireysel tedavi grubu ortaya çıkardılar.

Tedavide Karşılaşılan Zorluklar Nelerdir?

Kernberg, narsisistik kişilik bozukluğu hastalarını tedavi etmenin zorluklarla dolu olduğunu ve “neredeyse tedavi edilemez” narsisistler olduğunu kabul etmiştir.

Bazı narsistik kişilik bozukluğu hastaları terapistlerine güvenmez ve terapiste gitmeyi utanç verici ya da aşağılayıcı bulur. Bağımlılık korkusu, sorunlarını “kendi kendilerine analiz ederek” tedaviyi kontrol etmek istemelerine neden olur. Öte yandan bazı narsistler terapisti savunmacı bir şekilde idealize eder ve terapisti en büyük olarak tanımlar. Bu idealleştirme sıklıkla paramparça olur ve terapisti küçümsemeye yol açar. Ayrıca terapistin dilini “çalabilir” ve bunu başkaları üzerinde kullanabilirler. Narsisistik yetkileri ve birleşme duygularıyla, bazen terapistin çabalarını yok etme planlarının bir parçası olarak terapisti baştan çıkarmaya çalışırlar. Bu tür aşırı bozukluk vakalarını tedavi etmenin çok zor olabileceğini belirtiyor.

Şiddetli Vakalar İçin Tedaviler

Narsisistik kişilik bozukluğu olan kişiler, her türlü terapiyi zorlaştırabilecek sorunları ve zayıflıkları kabul etmekte zorlanabilirler. Narsistik kişilik bozukluğu vakalarının diğer psikiyatrik bozukluklarla birlikte görülmesi de aynı derecede zor olup tedaviyi bırakma olasılığını artırabilir. Ciddi vakalarda, borderline kişilik bozukluğu gibi diğer kişilik bozukluklarında kullanılan tedaviler narsisistik kişilik bozukluğunu tedavi etmek için de kullanılmaktadır. Etkili tedavilerden bazıları şunlardır:

Zihinselleştirme Temelli Terapi

Ruhsal bozukluğu olmayan normal insanlar için zihinselleştirme, birbirlerinin zihinsel süreçlerini ve zihin durumlarını anlamlandırmayı içeren, kendini ve diğer insanları anlamaya yönelik oldukça basit bir süreçtir. Ancak kişilik bozukluğu olan insanlar için böyle değildir. Bu da kişiler arası ilişkilerinde ciddi komplikasyonlara yol açar. Zihinselleştirme temelli terapi bu konuya odaklanır ve hastalarda zihinselleştirmeyi geliştirmek için çeşitli müdahaleler kullanır.

Aktarım Odaklı Psikoterapi

Bu, kimlik krizlerini ölçmek için hastaların gizli, iç dünyalarını keşfetmeyi içerir. Terapi, kimlik bütünleşmesini teşvik etmeye çalışır, böylece hasta daha iyi ve normal bir yaşam sürdürebilir.

Şema Odaklı Psikoterapi

Bu terapi şekli daha çok hastanın temel ihtiyaçlarına ve duyguların harekete geçirilmesine odaklanır. Terapi büyük ölçüde bilişsel-davranışçı, deneyimsel, kişilerarası ve psikanalitik tedavi yaklaşımlarından yararlanır.

Fonksiyonel Analitik Davranış Terapisi

Narsisistik kişilik bozukluğuna yönelik geleneksel psikodinamik yaklaşımlar büyük ölçüde aktarıma ve hastanın sorunlu davranışlarına odaklanır. Terapistin kliniğinde aktarımın bir parçası olarak izole bir şekilde tedavi edilir. İşlevsel analitik psikoterapi burada farklılık gösterir. Burada, seans içi danışan davranışlarının, diğer ilişkilerde ortaya çıkan aynı kişilerarası sorun davranışlarının örnekleri olduğu varsayılır. Dolayısıyla, terapistin görevi, ortaya çıktıklarında bunlara yanıt vermek ve daha etkili danışan kişilerarası davranışlarını şekillendirmektir.

Diyalektik Davranışçı Terapi

Diyalektik Davranışçı Terapi, hastalarda kabullenme ve değişime odaklanır. Tedavi stratejileri, davranış değişikliği için bilişsel-davranışçı ilkeler, terapistin hastayı kabullenmesine yardımcı olmak için danışan merkezli ve duygu odaklı terapi stratejileri ve hastanın kendini, başkalarını ve genel olarak yaşamı daha fazla kabullenmesine yardımcı olmak için Zen Budist ilkeleri gibi çeşitli ilkelerden yararlanır.

Hangi tedavi yöntemi kullanılırsa kullanılsın, hem hasta hem de terapist psikoterapinin sonuç vermesinin zaman alacağını unutmamalıdır. Kişilik bozuklukları özellikle zordur ve hastaların hayal kırıklığı nedeniyle terapiyi bırakma ihtimali yüksektir. Etkili terapi, terapistten sabır ve empati bekler.