Bruksizmin (diş gıcırdatma) olası nedenleri
Dişleriniz ağrıyarak ya da şakaklarınızda ve yüzünüzde sertlikle mi uyanıyorsunuz? Uykunuzda dişlerinizi gıcırdatıyor olabileceğiniz ihtimalini hiç düşündünüz mü? Tıbbi olarak bruksizm olarak bilinen diş gıcırdatma genellikle uykudayken meydana gelir, ancak bazen insanlar bunu uyanıkken de yaparlar. Nüfusun yaklaşık %5’inin bu durumdan muzdarip olduğu tahmin edilmektedir. Bruksizm sadece acı verici olmakla kalmaz, aynı zamanda çene ekleminizi zorlayabilir, dişlerinizi aşındırabilir veya diş minesinin kırılmasına neden olabilir. Peki, bu ne zaman olur?
Anksiyete ve Stres
Endişeli veya stresli olmak dişlerinizi gıcırdatmanıza veya çenenizi sıkmanıza neden olabilir. Araştırmalara göre, uyku sırasında meydana gelen diş gıcırdatma vakalarının yaklaşık %70’i, siz uykudayken bilinçaltınıza etki eden endişe ve stresten kaynaklanmaktadır.
Ne yapmalı? Nefes teknikleri ve meditasyon gibi rahatlama terapileri kaygı ve stresle başa çıkmanıza yardımcı olabilir. Yararsız düşünceleri ve davranış kalıplarını belirlemeye ve bunları değiştirmeye odaklanan bir konuşma terapisi olan bilişsel davranışçı terapi de yararlı olabilir.
Agresif veya Aşırı Duyarlı Kişilik Tipi
Araştırmalara göre, bir kişinin kişilik tipi diş gıcırdatma ile bağlantılı olabilir. Herhangi bir kayıp, hayal kırıklığı veya tehdide karşı belirgin bir şekilde olumsuz duygusal tepki veren ve daha fazla özeleştiri yapan ve eleştiriye karşı hassas olan kişilerin bunu yapması muhtemeldir. Aşırı agresif, rekabetçi veya aceleci kişiliklere sahip insanları da etkileyebilir.
Ne yapmalı? Kişiliğinizin bazı bölümleri, örneğin stresle başa çıkma tarzınız sizi zorluyorsa, bununla başa çıkmak için önlemler alabilirsiniz. Özel endişelerinizle ilgili kendi kendine yardım kitapları faydalı olabilir. Bilişsel davranışçı terapi de yardımcı olabilir. Bu arada, bir ağız koruyucu kullanmak diş gıcırdatmaya bağlı diş hasarını önlemeye yardımcı olabilir.
Uyku Bozuklukları
Diş gıcırdatma, uykudayken mırıldanma, konuşma, tekmeleme veya yumruklama gibi uyku sırasında sergilenen davranışlarla ilişkilidir. Ayrıca, uykuya dalarken veya uyanırken geçici olarak hareket edemediğinizi fark ettiğiniz bir durum olan uyku felci ile de bağlantılıdır. Uyurken kısa süreliğine nefes almayı durdurduğunuz bir durum olan uyku apnesi de suçlu olabilir.
Ne yapmalı? Uyku apnesi bir solunum cihazı kullanılarak, ameliyatla ve sigarayı bırakmak ve kilo vermek gibi yaşam tarzı değişiklikleriyle tedavi edilebilir. Bazı sağlıklı uyku alışkanlıklarını takip etmek de iyi bir gece uykusu çekmenize yardımcı olabilir.
Düzenli bir uyku programına uyun – her gün aynı saatte uyuyun ve uyanın.
Kafein, alkol ve nikotin gibi uyarıcılardan özellikle yatma vaktine yakın saatlerde kaçının. Gece geç saatlerde büyük bir yemek yemekten kaçınmak da yardımcı olur.
Yatak odanızdan parlak ışıklar, televizyon veya bilgisayar gibi dikkat dağıtıcı unsurları kaldırın.
Geceleri rahatlatıcı bir banyo, dinlendirici bir müzik veya bir kitapla gevşeyin.
Bağırsak Parazitleri
Araştırmalar, bağırsak parazitleri ile enfekte olmuş kişilerin diş gıcırdattığını ortaya koymuştur. Bağırsaklarınızı enfekte eden başlıca parazit türleri kıl kurtları, tenyalar ve yuvarlak kurtlar gibi helmintler ile cryptosporidium ve giardia gibi protozoalardır. Bu parazitler genellikle kontamine gıda, toprak veya suda bulunan enfekte dışkı maddesiyle temas ettiğinizde içeri girer.
Parazitler bağırsaklarınızda herhangi bir belirtiye neden olmadan uzun süre kalabilir. Belirtiler ortaya çıktığında bunlar ishal, karın ağrısı, şişkinlik, kusma, anüs çevresinde kaşıntı veya kızarıklık, kilo kaybı ve yorgunluk olabilir. Diş gıcırdatma yakın zamanda ortaya çıktıysa ve sizde de bu belirtilerden bazıları varsa, bir doktora görünmenin zamanı gelmiş demektir.
Ne yapmalısınız? Doktorunuz dışkı testi gibi testler yapabilir ve uygun ilaçları önerebilir.
İlaçlar
Diş gıcırdatma, bazı antipsikotikler ve antidepresanlar da dahil olmak üzere bazı ilaçların yan etkisi olarak ortaya çıkabilir.
Ne yapmalısınız? Kullandığınız herhangi bir ilacın bu yan etkiye neden olup olmadığını öğrenmek için doktorunuza danışın. Doktorunuz uygunsa alternatif ilaçlar da önerebilir.
Yaşam Tarzı Faktörleri
Aşırı alkol almak, kokain veya ecstasy gibi keyif verici ilaçlar kullanmak, sigara içmek gibi bazı yaşam tarzı faktörleri de diş gıcırdatma olasılığınızı artırabilir. Kahve ve çay gibi çok fazla kafeinli içecek içmek de – örneğin günde 6 fincan veya daha fazla – diş gıcırdatma olasılığını artırabilir.
Ne yapmalısınız? Alkol veya kafeinli içecek tüketiminizi sınırlayın. Ayrıca sorunu dizginlemek için sigara içmekten veya eğlence amaçlı uyuşturucu kullanmaktan da kaçınmanız gerekir.
Yanlış Diş Hizalaması
Örneğin, çok yüksek bir diş dolgusunun neden olduğu dişlerinizin yanlış hizalanması, dişlerinizi gıcırdatmanıza neden olabilir.
Ne yapmalısınız? Diş gıcırdatmanın yanı sıra, rahatsızlık veya ağrı hissediyorsanız veya dişle ilgili başka sorunlarınız varsa, diş hekiminizi ziyaret edin. Herhangi bir diş yanlış hizalamasını düzeltebileceklerdir.
Diş çıkarma
Bebeğiniz diş çıkarırken dişlerini gıcırdatabilir.
Ne yapmalısınız? Bu geçici bir dönemdir ve geçecektir. Ancak bebeğinizi sıcak bir şekilde kucaklamak, diş etlerine parmağınızla hafifçe masaj yapmak veya çiğnemesi için soğuk bir şeyler (örneğin soğuk havuç çubukları) vermek bu dönemde bebeğinizi rahatlatmaya yardımcı olabilir.
Sonuç olarak
Diş gıcırdatma genellikle uyurken nefes alma probleminin bir işaretidir. Beyin, hava yolunu açmak için çeneyi ileri doğru iter. Çocuğunuzun gün boyunca burnundan nefes almasına yardımcı olmak, geceleri iyi nefes almasına yardımcı olabilir. Burun deliğinin gücünü artırmak için gece yatmadan önce burun gargarası kullanın. Gıda alerjileriyle ilişkili olabilecek şişmiş adenoid ve bademcikleri kontrol edin. Bir başka potansiyel neden de sindirim parazitidir ve diş gıcırdatma sorunu çözülmezse araştırılabilir.
Ağız koruyucusu dişlere zarar gelmesini önler, ancak diş gıcırdatmanın NEDENİNİ ele almaz. Çoğu zaman bir solunum ve hava yolu sorunu olduğu için diş gıcırdatmanın nedenini her zaman araştırmalısınız.
