Alkolik olmayan yağlı karaciğer hastalığı: Nedenleri ve belirtileri

Şu anda dünya nüfusunun %25’i hiçbir belirti göstermeyen bir hastalığa sahip. Bu hastalık, gizlice, vücudumuzdaki en büyük ikinci organ olan karaciğerimizi etkiliyor. Alkolik olmayan yağlı karaciğer hastalığı olarak bilinir ve şu anda dünyada en yaygın karaciğer hastalığıdır. Kalp hastalıkları ve hatta karaciğer yetmezliği de dahil olmak üzere ciddi tıbbi sorunların ortaya çıkma riskini artırır.

Çoğumuz herhangi bir karaciğer sorununu aşırı alkol tüketimi ile ilişkilendiririz. Ancak karaciğer üzerinde alkolle aynı etkileri yaratan pek çok şey vardır.

Alkolik Olmayan Yağlı Karaciğer Hastalığı Nedir?

Alkolik olmayan yağlı karaciğer hastalığı, karaciğerde alkolden kaynaklanmayan aşırı bir yağ birikimi olduğunda ortaya çıkar. Karaciğer az miktarda yağ tutar. Ancak karaciğerin %5-10’undan fazlası yağ içeriyorsa karaciğer yağlanması olur. Tedavi edilmezse, karaciğer daha fazla hasara karşı savunmasız hale gelir ve giderek karaciğer yetmezliği de dahil olmak üzere diğer ciddi sorunlara dönüşür. Alkolik olmayan yağlı karaciğer hastalığı teşhisi konulan kişilerde kalp hastalıkları ve felç riski artar.

Alkolik Olmayan Yağlı Karaciğer Hastalığının Aşamaları

Hastalığın dört ana evresi vardır. Lütfen aşamaların ileri bir duruma geçmesinin yıllar aldığını unutmayın.

Evre I: Bu hepatik steatoz veya basit yağlı karaciğer olarak bilinir. Her karaciğer az miktarda yağ barındırır. Yağ içeriği normal standardın üzerine çıktığında karaciğer yağlanır. Bu aşamada herhangi bir belirti olmadığından, bir sonraki aşamaya kadar uzun süre teşhis edilmeden kalır.

Evre II: Alkolik olmayan steatohepatit olarak bilinen bu evreye sadece birkaç kişi girer. Bu aşamada karaciğer iltihaplanır ve insanlar karın ağrısı gibi bazı semptomlar hissetmeye başlar.

Evre III: Tedavi edilmediğinde, alkolik olmayan steatohepatit fibrozise yol açabilir. Bu, iltihaplanmanın karaciğer hücrelerine zarar verdiği zamandır. Karaciğer bu durumda hala işlev görebilir.

Evre IV: Bu, siroz olarak bilinen ileri bir evredir. Alkolik olmayan steatohepatit ilerlediğinde ve çok sayıda sağlıklı karaciğer hücresi fibrozis tarafından ele geçirildiğinde siroz meydana gelir. Karaciğer küçülür ve çok fazla yara izi oluşur. Hasarlar kalıcı hale gelir ve sonunda karaciğer kanseri veya karaciğer yetmezliğine yol açar. Sadece birkaç kişide alkolik olmayan steatohepatitten siroz gelişir.

Alkolik Olmayan Yağlı Karaciğer Hastalığının Nedenleri

Bazı insanların neden karaciğer yağlanması yaşadığına ve bazılarının neden yaşamadığına dair somut bir neden yoktur. Birkaç uzman bunun aileden gelebileceğini, bazı ilaçların yan etkisi olabileceğini ya da aşağıdakilerin bir karışımı olabileceğini iddia etmektedir.

Obezite veya Aşırı Kilolu Olmak

Her normal karaciğerde az miktarda yağ bulunur. Ancak kilo almaya devam ettikçe yağ birikmeye başlar ve karaciğerinizin fazla yağla başa çıkamayacağı bir noktaya ulaşır. Obezitenin yağlı karaciğerin arkasındaki en yaygın neden olduğu bulunmuştur. Eğer obezseniz ve özellikle bel çevresinde çok fazla kilo taşıyorsanız, alkolik olmayan yağlı karaciğer hastalığına yakalanma riskiniz yüksektir. Ve bununla da bitmiyor.

Obezite, taşıdığınız bazı genetik faktörleri güçlendirebilir. Bir çalışma, obezseniz ve PNPLA3 olarak bilinen belirli bir geni taşıyorsanız alkolik olmayan yağlı karaciğer hastalığının gelişebileceğini ortaya koymuştur.

Obez bireylerin %75’i yağlı karaciğer geliştirme riski altındadır.

İnsülin Direnci ve Diyabet

Tip 2 diyabeti olan kişiler karaciğer yağlanması geliştirme riski altındadır. Tip 2 diyabetin izini sürdüğünüzde, insülin direncinin alkolik olmayan yağlı karaciğer hastalığının gelişiminde büyük bir rol oynamış olabileceğini göreceksiniz. İnsülin direnci, kandaki serbest yağ asitlerini artırarak karaciğer yağlanmasına yol açabilir.

Kanda Yüksek Düzeyde Yağ

Trigliserit kanda bulunan bir yağ türüdür. Yemek yediğinizde, yağ ya depolanır ya da kullanılır. Kullanılmayan yağ artıkları karaciğerde trigliseride dönüştürülür. Dolayısıyla, sağlıksız miktarlarda yanlış gıda tüketme eğilimindeyseniz, karaciğeriniz kana daha fazla miktarda trigliserit salgılar. Araştırmalar, yüksek trigliserit seviyelerini alkolik olmayan yağlı karaciğer hastalığı gelişimiyle ilişkilendirmiştir. Bunlar genellikle yüksek LDL “kötü” kolesterol ve düşük HDL “iyi” kolesterol ile birlikte seyreder.

Hızlı Kilo Kaybı

Bazen kısa bir süre içinde çok fazla kilo vermenin karaciğer yağlanmasına yol açabildiği birkaç vaka da vardır. Bunun nedeni muhtemelen kandaki yağlarda ve yağ asitlerinde ani bir değişiklik olmasıdır. İnsanlar kilo vermek için ameliyat olduklarında bu durum ortaya çıkabilir. Örneğin jejunoileal bypass ve gastroplastinin yanı sıra masif ince bağırsak rezeksiyonu.

Yüksek Fruktoz Tüketimi

Yüksek fruktoz içeren bir diyet, alkolik olmayan yağlı karaciğer hastalığı ile ilişkilidir. Aslında bir çalışma, aşırı fruktozun karaciğer üzerinde alkol ile aynı zararlı etkiye sahip olduğunu ortaya koymuştur. Fruktoz vücuttaki ürik asit (normal vücut atığı) miktarını artırır. Ürik asit sağlıksız bir seviyeye ulaştığında, diyabet, yüksek tansiyon ve obezite için risk oluşturarak yağlı karaciğer için bir ortam yaratır.

Metabolik Sendrom

Araştırmalar, metabolik sendromu olan kişilerin alkolik olmayan yağlı karaciğer hastalığı riski altında olduğunu iddia etmektedir. Metabolik sendrom, aşırı kilolu olmaktan kaynaklanan ve kalp hastalıkları ve diyabet tehlikesini artıran bir grup tıbbi sorundur. Bu faktörler yüksek trigliserit, düşük HDL kolesterol, yüksek tansiyon ve yüksek kan şekeri seviyelerinin bir kombinasyonudur.

Bazı İlaçlar

Birkaç ilaç alkolik olmayan yağlı karaciğer hastalığının gelişimiyle ilişkilendirilmiştir. Kortikosteroidler, antidepresanlar, antiviral ilaçlar ve antipsikotik ilaçların karaciğerdeki yağ içeriğini artırdığı bulunmuştur.

Alkolik Olmayan Yağlı Karaciğer Hastalığının Risk Faktörleri

Alkolik olmayan yağlı karaciğer hastalığının daha az bilinen birkaç nedeni veya yağlı karaciğeri kötüleştirebilecek bazı tıbbi durumlar vardır.

• Uyku apnesi.
• Polikistik yumurtalık hastalığı.
• Viral hepatit.
• Otoimmün hepatit gibi hamilelik sırasında alevlenen tıbbi sorunlar.
• Az aktif tiroid.

Alkolik Olmayan Yağlı Karaciğer Hastalığının Belirtileri

Alkolik olmayan yağlı karaciğer hastalığı olan çoğu kişi, özellikle başlangıçta hiçbir belirti hissetmez. Yıllar içinde birkaç kez küçük bir rahatsızlık hissedebilirsiniz. Basit bir karaciğer yağlanması iltihaplı aşamaya ilerlerse, aşağıdaki belirsiz semptomlara sahip olabilirsiniz.

• Yorgunluk.
• Ani kilo kaybı ve iştahsızlık.
• Sağ üst karın ağrısı.
• Mide bulantısı.

İleri aşamalarda aşağıdaki belirtiler görülebilir:

• Karında şişlik.
• Cilt ve gözlerde sarımsı görünüm (sarılık).
• Erkeklerde göğüslerde büyüme.

Alkolik olmayan yağlı karaciğer hastalığı genellikle başka nedenlerle test yaptırdığınızda teşhis edilir.

Aşağıdaki belirtilerden herhangi birine sahipseniz, özellikle de ailenizde bu hastalığa sahip kişiler varsa, lütfen derhal kontrolden geçiniz. Bir evrenin diğerine ilerlemesi yıllar alır. Erken teşhis, hastalıkla mücadele etmenin ve hastalığı tersine çevirmenin en iyi yoludur.