Co brak odpowiedniego snu robi z twoim mózgiem

Był czas, kiedy nikt nie był tak naprawdę pewien, dlaczego śpimy. Naukowcy wysunęli teorie ewolucyjne – stwierdzając, że sen jest niezbędny, aby pomóc nam trzymać się z dala od kłopotów i zabezpieczyć się przed zwierzętami, które polują po zachodzie słońca. Niektórzy badacze głosili również teorie fizjologiczne i uważali, że sen jest niezbędny do zachowania energii.

Ostatnie badania odkryły jednak, że istnieje mnóstwo innych sposobów, w których nieregularny sen lub jego brak może grozić Ci czymś więcej niż tylko niespokojnym porankiem, niezależnie od tego, czy jesteś dorosłym, czy dzieckiem. Po pierwsze, może to poważnie uszkodzić funkcjonowanie Twojego mózgu.

Zmniejszona moc pamięci

W ciągu dnia Twój mózg tworzy mnóstwo połączeń i uczy się nowych rzeczy z każdą upływającą godziną. Nie wszystkie z nich są jednak warte zapisania. Sen to czas, kiedy synapsy Twojego mózgu konsolidują nowe informacje – przechowując w pamięci trwałej te fragmenty, które są potrzebne, i przycinając te, które nie są potrzebne.

Badania pokazują, że kiedy uczenie się pewnego zadania i przypominanie sobie tego samego zadania było oddzielone nocą snu, a nie taką samą ilością czasu w godzinach czuwania, ludzie przypominali sobie informacje znacznie lepiej.

Jest więc oczywiste, że nieregularny sen lub jego brak zakłóca zdolność mózgu do przechowywania ważnych informacji, co z kolei wpływa na proces uczenia się.

Gromadzenie się toksyn w mózgu

Badania pokazują, że układ limfatyczny mózgu otwiera się w nocy i wypłukuje wszystkie toksyny podczas snu. To wypłukiwanie toksyn jest szybsze, a zatem o wiele bardziej skuteczne, gdy śpisz, niż gdy nie śpisz. Dzieje się tak dlatego, że przestrzeń między komórkami mózgowymi rozszerza się dramatycznie, gdy śpisz, wymuszając w ten sposób usunięcie wszystkich „śmieci” znajdujących się między nimi poprzez płyn mózgowo-rdzeniowy.

Większość tych mózgowych odpadów zawiera białko zwane beta-amyloidem. Bez odpowiedniego snu mózg nie jest w stanie wypłukać tego białka i pozwala mu się z czasem odkładać. Stopniowo białko to tworzy sploty i blaszki pomiędzy komórkami nerwowymi w mózgu. Zakłóca to komunikację między komórkami nerwowymi mózgu, co prowadzi do słabych funkcji poznawczych i ostatecznie zwiększa ryzyko stania się ofiarą choroby Alzheimera.

Z tego powodu zaburzony lub brak snu jest tak silnie związany z chorobą Alzheimera. Badania pokazują, że poziom beta-amyloidu w mózgu spada podczas snu, podczas gdy inne badania sugerują, że sen może ułatwiać usuwanie beta-amyloidu poprzez regulację układu limfatycznego mózgu.

Obniżone funkcje poznawcze

Twój mózg zasypia w różnych etapach. Typowy sen trwający siedem lub osiem godzin składa się z pięciu różnych cykli snu, z których każdy trwa około dziewięćdziesięciu minut. Ostatni lub końcowy etap, zwany szybkim ruchem gałek ocznych (REM), jest niezwykle ważny dla tworzenia pamięci i funkcji poznawczych. Podczas snu REM Twój mózg przechodzi przez bardzo wysoki poziom aktywności neuronalnej. Jest to faza snu związana z marzeniami sennymi, podczas której błyski impulsów nerwowych są stale przekazywane między rdzeniem kręgowym, mózgiem i sąsiednimi strukturami. Jest to również faza, w której przepływ krwi do mózgu jest najwyższy, co dodatkowo wspomaga konsolidację pamięci i funkcje poznawcze.

Osoby, które stale cierpią z powodu zaburzonego snu, są bardziej narażone na zwężenie naczyń krwionośnych. Zmniejsza to bardzo potrzebny przepływ bogatej w tlen krwi do mózgu, co wpływa na jego zdolność do przechowywania ważnych informacji. To nieuchronnie prowadzi do upośledzenia funkcji poznawczych, które charakteryzuje się zmniejszoną czujnością, częstymi przerwami w uwadze, spowolnionymi reakcjami i niestabilnością w godzinach czuwania.

Niezdolność do regulowania emocji

Zaburzenia snu lub jego brak sprawiają, że bardziej skupiasz się na negatywnych emocjach, co prowadzi do większego stresu i złości. Ta emocjonalna niestabilność może być częściowo spowodowana przerwaniem połączenia między obszarami mózgu, które przetwarzają i regulują emocje. Dobrze wypoczęty mózg wykazuje silną komunikację między amygdalą (częścią mózgu, która przetwarza emocje) a przyśrodkową korą przedczołową (częścią mózgu, która pomaga regulować uczucia). Kiedy śpisz mniej, ta komunikacja między tymi częściami mózgu zostaje zakłócona. To, wraz z upośledzoną oceną sytuacji i umiejętnościami podejmowania decyzji (z powodu obniżonej funkcji poznawczej, która jest również wynikiem nieregularnego snu) pogarsza Twój nastrój w godzinach czuwania, powodując gwałtowne i nieracjonalne reakcje.