Wat zijn de symptomen van coeliakie en wat zijn de oorzaken

Coeliakie is een auto-immuun spijsverteringsaandoening die zich uit in één of meer van de meer dan 300 verschillende symptomen. Het ongemak dat het veroorzaakt en de tol die het eist van je gezondheid kunnen je doen afvragen “Waarom ik?”. Inzicht in de oorzaken en zelfs of je risico loopt, kan je helpen meer grip te krijgen op je situatie en er op de juiste manier mee om te gaan.

Wat is coeliakie?

Coeliakie is een spijsverteringsprobleem dat de dunne darm van je lichaam aantast en beschadigt. Helaas kan dit leiden tot spijsverteringsproblemen op de lange termijn, waardoor je lichaam niet de voedingsstoffen krijgt die het nodig heeft. Bij sommige mensen kan de ziekte ook andere delen van het lichaam aantasten.

Coeliakie is een auto-immuunprobleem en maakt je erg gevoelig voor gluten die voorkomen in veelgebruikte granen, bloem en voedingsmiddelen van granen zoals tarwe en gerst. Je lichaam activeert een immuunreactie wanneer je deze voedingsmiddelen eet, waardoor je buikpijn en een opgeblazen gevoel krijgt, constipatie of diarree, vettige en stinkende ontlasting, overgeven, vermoeidheid en prikkelbaarheid.

Oorzaken en risicofactoren van coeliakie

De oorzaken van coeliakie zijn niet volledig bekend, maar er zijn aanwijzingen dat coeliakie te maken heeft met bepaalde genetische mutaties. Maar genen zijn niet de enige oorzaak van coeliakie. Het blijkt dat maar liefst een derde van de totale bevolking de mutatie heeft die in verband wordt gebracht met coeliakie. Toch ontwikkelt maar een klein deel daarvan het probleem. Met andere woorden, bij sommige mensen spelen omgevingsfactoren een rol die de ziekte veroorzaken en bij anderen niet.

Hoewel het strikt genomen geen “oorzaken” zijn, kunnen bepaalde risicofactoren de kans vergroten dat iemand coeliakie krijgt of heeft. Hier wordt bekeken welke dat zijn, zodat je je eigen situatie beter kunt beoordelen.

Genetische mutaties

Bepaalde genetische factoren zoals HLA-DQ, dat geassocieerd is met de Human Leukocyte Antigen-genen, kunnen in sommige families coeliakie veroorzaken. Deze genen bepalen de manier waarop je immuunsysteem zich ontwikkelt en eventuele fouten kunnen leiden tot bepaalde auto-immuunziekten. Bij coeliakie reageert je lichaam op delen van de eiwitsequentie van gluten in granen zoals rogge, tarwe en gerst en veroorzaakt ontstekingen terwijl dat niet zou moeten. Deze mutaties kunnen van generatie op generatie worden doorgegeven, dus als je een broer of zus of een ouder met coeliakie hebt, kun jij ook risico lopen.

Uit onderzoek is gebleken dat 95 procent van de coeliakiepatiënten de genetische factor HLA-DQ2 heeft en bijna alle anderen de genetische factor HLA-DQ8. Je kunt worden getest op de aanwezigheid van deze genen. Sommige mensen kunnen beide mutaties hebben.

Familiegeschiedenis

Als je een familielid met coeliakie hebt, heb je 10 procent kans om coeliakie te krijgen. Als je een eeneiige tweeling hebt met het probleem, schiet je risico omhoog naar 75 procent, vergeleken met wanneer het een ander familielid is.

Kinderziekte

Een rotavirusinfectie of een andere infectie van het spijsverteringsstelsel in je vroege jeugd kan de kans op coeliakie vergroten.

Leeftijd waarop voor het eerst gluten werden gegeten

De introductie van gluten in het dieet van een baby speelt ook een rol bij het risico op coeliakie. Als een zuigeling gluten krijgt voordat hij of zij drie maanden oud is, maakt dat hem of haar extra vatbaar. Het wordt aanbevolen om pas gluten te geven als een baby minstens zes maanden oud is.

Niet lang borstvoeding geven

Uit onderzoek blijkt dat hoe langer je als zuigeling borstvoeding hebt gekregen, hoe groter de kans is dat je coeliakie ontwikkelt. Als je als zuigeling al vroeg in aanraking kwam met gluten en toen geen borstvoeding meer kreeg, is de kans op coeliakie waarschijnlijk ook groter.

Andere gezondheidsproblemen

Auto-immuunproblemen zoals schildklieraandoeningen of diabetes type 1 maken de kans groter dat je andere auto-immuunproblemen ontwikkelt, waaronder coeliakie. In feite wordt coeliakie aangetroffen bij 1 op de 56 mensen die gerelateerde symptomen hebben, vergeleken met 1 op de 133 in de gezonde bevolking.

Dit zijn enkele van de ziekten of aandoeningen die in verband zijn gebracht met het verhogen van het risico op coeliakie.

Problemen met de schildklier
Type 1 diabetes
Colitis ulcerosa of ontsteking van de dikke darm
Neurologische aandoeningen van het zenuwstelsel en de hersenen zoals epilepsie
Downsyndroom
Turner-syndroom

Wat moet je doen als je coeliakie vermoedt?

Als je vermoedt dat je coeliakie hebt, moet je na het consumeren van gluten een bloedtest ondergaan om te zien of je coeliakie hebt. De arts kan vervolgens een endoscopische biopsie van de dunne darm voorschrijven om de diagnose te bevestigen. Er wordt dan gekeken of de schade aan je darm overeenkomt met wat te verwachten is bij coeliakie. De uiteindelijke bevestiging komt als je toestand verbetert na het overstappen op een glutenvrij dieet.

Als coeliakie bij jou wordt vastgesteld, moet je samen met een voedingsdeskundige een dieet samenstellen dat rekening houdt met jouw probleem met het verteren van gluten. Naast granen zoals tarwe en gerst, moet je ook voedingsmiddelen vermijden die deze granen bevatten. Dat betekent dat brood met gluten en zelfs bier uit den boze zijn.