Wat zijn de effecten van depressie op de hersenen

Depressie is een psychische aandoening die wereldwijd miljoenen mensen treft. Behalve dat het iemand in een sombere en neerslachtige gemoedstoestand brengt, veroorzaakt het ook blijvende schade aan de hersenen. Het verandert de fysieke vorm van de hersenen, wat leidt tot grote veranderingen in gedrag en cognitie. Depressie tast vooral drie hersengebieden aan die het geheugen en de concentratie regelen. Bijna 20 procent van de depressiepatiënten herstelt nooit volledig. Hersenbeschadiging ontstaat eerder door aanhoudende depressie dan dat het een predisponerende factor ervoor is. Depressie tast de hippocampus, amygdala en prefrontale cortex van de hersenen aan. Dit zijn de effecten van depressie op de hersenen.

Hippocampus

De hippocampus, een vitaal orgaan in het midden van de hersenen, maakt snel nieuwe verbindingen tussen cellen. Het slaat herinneringen op en reguleert de productie van het hormoon cortisol. Het lichaam maakt cortisol vrij in tijden van depressie, fysieke en mentale stress. Stressvolle gebeurtenissen of chemische onevenwichtigheden in het lichaam kunnen leiden tot overmatige hoeveelheden cortisol, wat de aandoening verder compliceert. Een teveel aan cortisol in het lichaam wordt in verband gebracht met zwaarlijvigheid, wat aanleiding geeft tot tal van ziekten. In gezonde hersenen worden gedurende het hele volwassen leven neuronen (hersencellen) aangemaakt in de hippocampus. Maar bij mensen met depressieve stoornissen vermindert langdurige blootstelling aan verhoogde cortisolniveaus de aanmaak van nieuwe neuronen en zorgt ervoor dat de neuronen in de hippocampus krimpen.

Aan de hand van gegevens van magnetische resonantiebeelden van de hersenen van bijna 9000 mensen van over de hele wereld, stelde een internationaal team van onderzoekers vast dat mensen met terugkerende depressies ook een kleinere hippocampus hadden.

De relatie tussen ernstige depressie en de hippocampus is giftig. De duur van een depressie in het verleden schaadt de geheugenprestaties, wat wijst op een toxisch verband tussen depressie en cognitie. Dit vraagt om een dringende aanpak van het probleem van depressie voor de volksgezondheid.

Amygdala

De amygdala is verantwoordelijk voor emotionele reacties zoals plezier en angst. Bij mensen met depressieve stoornissen wordt de amygdala vergroot en actiever door de voortdurende blootstelling aan hoge cortisolniveaus. Een vergrote en hyperactieve amygdala, gecombineerd met abnormale activiteit in andere delen van de hersenen resulteert in verstoringen in slaap- en activiteitspatronen. Het zorgt er ook voor dat het lichaam onregelmatige hoeveelheden hormonen en andere chemische stoffen afgeeft, wat tot verdere complicaties leidt.

Prefrontale cortex

De prefrontale cortex bevindt zich helemaal vooraan in de frontale kwab. Het is verantwoordelijk voor een verscheidenheid aan complexe gedragingen, het reguleren van emoties, het nemen van beslissingen, planning, het vormen van herinneringen en draagt in grote mate bij aan de persoonlijkheidsontwikkeling. Overmatige productie van cortisol zorgt ervoor dat de prefrontale cortex krimpt.

De frontale kwabben zijn veel groter dan de hippocampus. Het onderzoek dat de krimp in beide gebieden observeerde, concludeerde dat de frontale kwab dezelfde veranderingen ondergaat als de hippocampus. De frontale kwabben zijn ook direct betrokken bij het beheersen van emotionele reacties en het richten van de aandacht. Het krimpen van de frontale kwabben is net zo kritisch als het krimpen van de hippocampus.

Kan Cortisol de boosdoener zijn?

Onderzoekers erkennen het feit dat hoge cortisolniveaus een cruciale rol spelen bij het veranderen van de fysieke structuur en chemische activiteiten van de hersenen, waardoor Major Depressive Disorder kan ontstaan. Onder normale omstandigheden piekt het cortisolniveau overdag en daalt het ’s nachts. Bij mensen met depressieve stoornis is het cortisolniveau altijd verhoogd, zelfs ’s nachts.

Kan meditatie helpen?

Meditatie is een krachtige methode om depressie te overwinnen en de hersenen te helpen herstellen van de schade die veroorzaakt is door depressie. Onderzoek heeft aangetoond dat meditatie de dichtheid van de hersenen kan verhogen.