Slaapapneu begrijpen: Oorzaken, symptomen en behandeling

Hebben mensen je ooit verteld dat je ’s nachts luid snurkt? Of voel je je de hele dag door moe, ook al heb je ’s nachts voldoende geslapen? Dan is de kans groot dat je aan slaapapneu lijdt. Het woord “apneu” betekent letterlijk “zonder adem” in het Grieks en deze slaapstoornis kan op korte en lange termijn grote gevolgen hebben voor je algehele gezondheid.

Wat is slaapapneu?

Slaapapneu is een vrij veel voorkomende slaapstoornis waarbij mensen een oppervlakkige ademhaling en/of een intermitterende blokkade van de luchtstroom ervaren tijdens de slaap. Deze blokkades kunnen enkele seconden tot enkele minuten duren en vinden ongeveer 30 keer per uur plaats, waardoor slaapapneu een potentieel gevaarlijke aandoening is.

Slaapapneu is de laatste tijd een belangrijk gezondheidsprobleem geworden en naar schatting lijden miljoenen mensen aan slaapapneu. En omdat het een aandoening is die tijdens de slaap optreedt en iemand meestal niet volledig uit zijn slaap wekt, wordt een overweldigend percentage van de slaapapneugevallen niet gediagnosticeerd.

Waarom is slaapapneu zo gevaarlijk?

Slaapapneu is een chronische aandoening die een ernstige tol kan eisen van je gezondheid als het niet goed gediagnosticeerd en behandeld wordt.

Verstoorde slaap en vermoeidheid

Stel je de gevolgen voor van frequente adempauzes tijdens de slaap. Bij elke onwillekeurige adempauze proberen je hersenen je kort wakker te maken, zodat de normale ademhaling kan worden hervat. Zelfs als je niet helemaal wakker wordt, kan deze omschakeling in je slaappatroon vele malen per nacht gebeuren. Het resultaat is een aanzienlijk verstoorde slaap. Een verstoorde ademhaling kan ook midden in de diepe (REM) slaap plaatsvinden. Dit gaat ten koste van de kwaliteit van je slaap, waardoor je moe wakker wordt en de hele dag door overmatig slaperig kunt zijn.

Lager zuurstofniveau en piek in stress

Alsof dat nog niet erg genoeg is, kunnen frequente ademhalingsonderbrekingen veroorzaakt door slaapapneu je zuurstofniveau in je bloed verlagen, wat vervolgens stresshormonen activeert.

Hoger risico op hypertensie, hartproblemen, diabetes en obesitas

Deze stresshormonen verhogen op hun beurt je hartslag en verhogen je risico op een beroerte, hoge bloeddruk, hartaanvallen, diabetes en obesitas. Slaapapneu kan je ook vatbaar maken voor aritmie (onregelmatige hartslag) en vatbaar maken voor ongelukken op het werk of tijdens het autorijden.

Soorten slaapapneu

Er zijn drie soorten slaapapneu:

Obstructieve slaapapneu

Dit is de meest voorkomende vorm van slaapapneu. Het treedt op wanneer de tong tegen het zachte gehemelte gaat rusten, dat vervolgens tegen de achterkant van de keel klapt, waardoor een luchtwegblokkade ontstaat. En wanneer je door de blokkade probeert te ademen, veroorzaakt dit luide snurkgeluiden.

Centrale slaapapneu

Bij centrale slaapapneu is je luchtweg niet vernauwd, maar geven je hersenen geen goed signaal aan de spieren die verantwoordelijk zijn voor het reguleren van de ademhaling. Het gevolg is dat je tijdens je slaap gedurende korte perioden geen moeite doet om te ademen.

Complexe slaapapneu

Dit is een combinatie van obstructieve en centrale slaapapneu.

Oorzaken van slaapapneu

De meest voorkomende vorm van slaapapneu – obstructieve slaapapneu – wordt gekenmerkt doordat je luchtweg tijdens je slaap geheel of gedeeltelijk geblokkeerd raakt. Dit kan door verschillende factoren komen:

• Je tong- en keelspieren ontspannen zich abnormaal wanneer je slaapt.
• Je amandelen en tong zijn te groot in verhouding tot de opening van je luchtpijp.
• De vorm van je nek en hoofd kan een smallere luchtweg in je keel veroorzaakt hebben dan normaal.
• Je hebt overgewicht of obesitas en extra vetweefsel heeft je luchtpijp verdikt en vernauwd.

Centrale slaapapneu ontstaat doordat de hersenen niet in staat zijn om op de juiste manier signalen te sturen naar de spieren die je ademhaling regelen. Het wordt vaak in verband gebracht met medische problemen zoals:

• Herseninfecties of problemen met de hersenstam.
• Hartproblemen zoals een beroerte.
• Degeneratie van de halswervelkolom.
• Extreem overgewicht.

Verdovende pijnstillers kunnen ook centrale slaapapneu uitlokken.

Risicofactoren voor slaapapneu

Slaapapneu kan iedereen op elke leeftijd treffen, hoewel het bewezen is dat het vaker voorkomt bij bepaalde specifieke bevolkingsgroepen, waaronder mensen die:

• Mannelijk zijn.
• Overgewicht of obesitas hebben.
• Ouder zijn dan 40 jaar.
• Een grote nek hebben.
• Een kleinere kaak, grote amandelen en een grote tong hebben.
• Een neusobstructie hebben door een afwijkend tussenschot, sinusproblemen of allergieën.
• Een hoge bloeddruk en diabetes hebben.
• Roken.
• Een familiegeschiedenis van slaapapneu hebben.

Slaapapneu symptomen

Slaapapneu heeft zeer merkbare symptomen, maar omdat patiënten slapen als ze deze symptomen ervaren, kunnen ze zich er lange tijd niet van bewust zijn. Meestal is een familielid de eerste die de symptomen van slaapapneu opmerkt. De volgende symptomen van slaapapneu komen zowel bij mannen als vrouwen voor:

• Luid en chronisch snurken, vooral als je op je rug slaapt. Mensen met centrale slaapapneu snurken echter meestal niet. Let op: niet iedereen die snurkt heeft slaapapneu.
• Hijgen, verslikken, snuivende geluiden tijdens de slaap.
• Pauzes in de ademhaling tijdens de slaap.
• Overdreven slaperigheid overdag, zelfs nadat je ’s nachts voldoende hebt geslapen.
• Wakker worden met hoofdpijn of een droge mond.
• Je niet kunnen concentreren of focussen.
• Mondademhaling, vijandig gedrag, hyperactiviteit, slechte schoolprestaties bij kinderen.

Slaapapneu Diagnose

Slaapapneu kan niet gediagnosticeerd worden tijdens een routine doktersbezoek of jaarlijks lichamelijk onderzoek of via bloedtesten. De enige definitieve diagnostische test voor slaapapneu is een slaapstudie, ook wel polysomnogram genoemd.

Tijdens een slaapstudie slaapt u een nacht in een slaaplaboratorium en monitoren technici uw slaappatroon, hersengolfactiviteit, oogbewegingen, ademhalingsfrequentie en zuurstofniveaus in uw bloed met behulp van sensoren die op uw lichaam zijn bevestigd. Deze sensoren helpen ook bij het bijhouden van uw apneu-hypopneu-index, wat het aantal apneu-incidenten is dat u per uur ervaart. De slaapgegevens die gedurende de nacht worden verzameld, worden vervolgens bekeken door een slaapspecialist die zal vaststellen of je slaapapneu hebt en hoe ernstig.

Behandeling van slaapapneu

Zodra de diagnose slaapapneu is gesteld door een slaapspecialist, is een goede behandeling essentieel. Je slaapspecialist zal een behandelplan voor je opstellen op basis van de resultaten van je slaaponderzoek.

Behandeling obstructieve slaapapneu

Het doel van de behandeling is om ervoor te zorgen dat uw luchtweg niet wordt vernauwd tijdens de slaap, zodat u ’s nachts weer normaal kunt ademen. De behandeling van slaapapneu kan bestaan uit veranderingen in levensstijl, ademhalingsapparatuur, chirurgie en alternatieve/natuurlijke therapieën. De behandeling omvat meestal geen medicatie. Met de juiste behandeling kun je je aandoening beter beheersen en zelfs tot een minimum beperken. Opties zoals gewichtsverlies en chirurgie hebben in sommige gevallen geholpen om de aandoening volledig te genezen.

Veranderingen aanbrengen in je levensstijl

Op basis van de resultaten van je slaaponderzoek kan je slaapspecialist je aanraden:

• Afvallen.
• Stoppen met roken.
• Minder of geen alcohol te drinken.
• Op uw zij slapen met speciaal ontworpen kussens.
• Stop met het gebruik van slaapmedicatie – kalmerende middelen, die het moeilijker kunnen maken voor je keel om open te blijven als je slaapt.
• Gebruik neussprays om je neusholtes open te houden.
• Gebruik ’s nachts een gebitscorrectieapparaat.

Deze veranderingen in je dagelijkse gewoonten kunnen je een rustige nacht bezorgen, vooral als je lichte obstructieve slaapapneu hebt. Sommige mensen vinden zelfs dat slapen op hun zij in plaats van op hun rug hen een rustgevende nacht kan geven.

Gewicht verliezen

Als je overgewicht hebt en obstructieve slaapapneu, is afvallen aan te raden. Het verband tussen afvallen en verbetering van de symptomen van obstructieve slaapapneu is duidelijk aangetoond, met onderzoeken die aantonen dat afvallen de inklapbaarheid van de bovenste luchtweg vermindert. Zelfs het verliezen van ongeveer 10% van je gewicht kan de ernst van je slaapapneu met meer dan 50% verminderen. In sommige gevallen kan het verliezen van een aanzienlijke hoeveelheid gewicht slaapapneu zelfs volledig genezen.

Je keel oefenen

Onderzoek heeft ook aangetoond dat oefeningen die de keelspieren versterken de symptomen van obstructieve slaapapneu aanzienlijk kunnen verminderen (met ongeveer 39%) en zelfs de omvang van je nek kunnen verminderen. Disciplines zoals yoga hebben specifieke oefeningen die nuttig kunnen zijn. Bij de Ujjayi ademhalingstechniek bijvoorbeeld, wordt de doorgang van de keel vernauwd om de luchtstroom te controleren. Dit reinigt niet alleen de longen en de keel, maar versterkt ook de spieren van de keel.

Het is zelfs mogelijk dat je de symptomen van slaapapneu kunt verminderen door de didgeridoo te bespelen, een blaasinstrument uit Australië dat de keelspieren kan trainen. Dus als je altijd al een instrument hebt willen leren bespelen, probeer dan de didgeridoo en slaap ook nog eens beter!

Een mondstuk gebruiken

Dit is een op maat gemaakt apparaatje dat om je tanden past en je kaak en tong aanpast zodat er meer ruimte is bij de keel en je luchtweg ’s nachts opengehouden kan worden als je slaapt.Je arts zal je helpen om tot een comfortabele pasvorm te komen.

Een beademingsapparaat gebruiken

De meest gebruikelijke behandeling voor slaapapneu is continue positieve luchtwegdruk (CPAP). Een Continuous positive airway pressure-apparaat bestaat uit een masker dat over je neus en mond wordt gedragen om zachtjes lucht door je luchtwegen te duwen om ze open te houden, waardoor je ook voorkomt dat je snurkt. De hoeveelheid luchtdruk kan door je arts worden aangepast op basis van de ernst van je apneu.

Een droge neus/mond of irritatie van de huid waar het masker op past, komt vaak voor als je een continu positieve luchtwegdrukmachine gebruikt. Maar aanpassingen aan het masker of de machine kunnen deze bijwerkingen helpen verminderen. Deze behandeling is zeer effectief gebleken, maar als je stopt met het regelmatig gebruiken van de machine wanneer je beter wordt, zal de slaapapneu terugkeren.

Kiezen voor chirurgie

Chirurgisch ingrijpen is een optie die wordt voorgesteld aan mensen met obstructieve slaapapneu, vooral als het wordt veroorzaakt door een ongewoon lichamelijk kenmerk zoals grote amandelen. Een chirurg kan een procedure uitvoeren die je luchtwegen wijder kan maken door extra weefsel uit de keel of mond te verwijderen of te verkleinen of door je onderkaak opnieuw in te stellen.

Behandeling Centraal Slaapapneu

Continue positieve luchtwegdruk blijkt ook nuttig te zijn voor mensen met centrale slaapapneu. Aangezien centrale slaapapneu soms kan optreden wanneer je opioïden of sterke geneesmiddelen op recept gebruikt, kan het stoppen met deze geneesmiddelen ook helpen om de aandoening te verlichten. Je arts kan ook zuurstofsupplementen of andere medicijnen aanbevelen.

Natuurlijke geneesmiddelen en alternatieve zorg voor slaapapneu

Sommige alternatieve therapieën kunnen ook helpen bij de behandeling van slaapapneu.

Acupunctuur

Onderzoek heeft aangetoond dat acupunctuur effectief kan zijn bij de behandeling van slaapapneu door meridiaanpunten in het lichaam te manipuleren. Van acupunctuur is aangetoond dat het slaappatronen verandert, vooral van de REM-slaap, en dat het de symptomen van obstructieve slaapapneu aanzienlijk vermindert. Men denkt dat het werkt door het serotonineniveau te verhogen en door het sympathische zenuwstelsel te beïnvloeden.

Ayurveda

De oude Indiase geneeskunst Ayurveda beschouwt slaapapneu als een gevolg van een onbalans in de kapha-energie in je lichaam. Voedingsmiddelen die bitter smaken, gekruid voedsel, honing en linzen zouden helpen om een teveel aan kapha te reguleren. Vermijd zoet en zout voedsel, frisdrank, rood vlees, gefrituurd voedsel en alcohol om je kapha-energie te reguleren. Kruidenpreparaten zoals pippali, trikatu churna of sitopaladi kunnen helpen om kapha te reguleren als ze op een lege maag met honing en ghee worden ingenomen.

Yoga

Als je slaapapneu wordt veroorzaakt door overgewicht, kan yoga bijzonder nuttig zijn, samen met een gezond dieet. Het is gebleken dat zelfs een kort maar intensief yogaprogramma (vijf uur per dag gedurende zes dagen) veranderingen teweeg kan brengen in je body mass index (BMI), het niveau van je serumleptine kan verlagen en je heup- en tailleomtrek kan verkleinen.

Meditatie

Er is ook bewijs dat meditatie kan helpen bij de effecten van obstructieve slaapapneu. In één onderzoek verbeterde meditatie de prestaties op een psychomotorische waakzaamheidstaak die aandacht en reactievermogen meet. Mensen met slaaptekort vertoonden een verbetering in hun prestaties na meditatie. Interessant is dat mensen die langdurig mediteerden in staat leken om met minder slaap toe te kunnen zonder dat hun prestaties afnamen.

Massages

Ayurvedische massages kunnen slaapapneu helpen bestrijden door de energiestroom door je lichaam te normaliseren, de bloedcirculatie te verbeteren en diepe ontspanning en slaap te bevorderen. Abhyanga of oliemassage maakt deel uit van de panchakarma reinigingstherapie die wordt aanbevolen voor de behandeling van slaapapneu. Een deskundige Ayurvedische arts kan je helpen bij het opstellen van een kuur en je daarbij begeleiden.