Postmenopauzale atrofische vaginitis – Symptomen en behandeling

We weten inmiddels allemaal dat veroudering onvermijdelijk is. Omdat we het niet kunnen voorkomen, kunnen we hooguit dingen doen die ons helpen om waardig ouder te worden.

Steeds meer vrouwen anticiperen en bereiden zich voor op afnemende stevigheid van hun borsten, rimpels en verlies van botdichtheid, maar slechts weinigen staan helaas stil bij hun ouder wordende vagina.

Toegegeven, dit kan een onderwerp zijn dat velen van ons preuts maakt. Maar de waarheid is dat de vagina, net als de rest van je lichaam, ook ouder wordt en zelf veranderingen ondergaat. Al die jaren van gewichtsschommelingen, seksuele activiteit, intensieve training, hormonale veranderingen en mogelijk een bevalling hebben zeker invloed op de gezondheid en het uiterlijk van je vagina en haar spieren. Dit kan leiden tot een reeks vaginale aandoeningen, vooral naarmate je ouder wordt. Een van de meest voorkomende is postmenopauzale atrofische vaginitis.

Wat is postmenopauzale atrofische vaginitis?

Ook wel “atrofische vaginitis”, “vaginale atrofie”, “vulvovaginale atrofie”, of “urogenitale atrofie” genoemd, is postmenopauzale atrofische vaginitis een ontsteking van de vagina, veroorzaakt door het dunner worden en krimpen van de weefsels en een dramatische afname van de vaginale glijmiddelafscheiding.

Atrofische vaginitis is een aandoening die grotendeels wordt veroorzaakt door het afnemende oestrogeengehalte in het lichaam van de vrouw. Daarom kan de aandoening zich niet alleen ontwikkelen bij vrouwen in de menopauze, maar ook bij vrouwen die net in de premenopauze zijn, een periode die het begin markeert van een oestrogeentekort in het lichaam.

Hoe vaak komt postmenopauzale atrofische vaginitis voor?

Atrofische vaginitis komt veel voor bij postmenopauzale vrouwen, en is helaas een medische aandoening waar de meeste postmenopauzale vrouwen ooit mee te maken krijgen. Symptomen van atrofische vaginitis zoals vaginale droogheid en pijn bij het vrijen treffen ongeveer 20 tot 45 procent van de vrouwen van middelbare leeftijd en ouder.

Deskundigen zijn echter van mening dat deze aandoening waarschijnlijk veel vaker voorkomt dan uit de statistieken blijkt. Vanwege het privékarakter van vaginale atrofie zoekt slechts een minderheid van de getroffen vrouwen uiteindelijk hulp, en zelfs als ze dat doen, krijgen slechts weinigen de juiste begeleiding van hun zorgverleners.

Oorzaken van postmenopauzale vaginale atrofie

Het is het gebrek aan oestrogeen dat atrofische vaginitis veroorzaakt. Zonder oestrogeen wordt het vaginale weefsel dun en droogt het uiteindelijk uit, waardoor het weefsel zijn elasticiteit verliest en vatbaarder wordt voor verwondingen en infecties.

Opmerking: Omdat het oestrogeengehalte rond de menopauze begint te dalen, denken de meeste mensen dat deze aandoening door de menopauze zelf wordt veroorzaakt. Een daling van oestrogeen kan echter ook op andere momenten dan de menopauze optreden, waaronder:

Tijdens het geven van borstvoeding
Na het verwijderen van eierstokken (wat een chirurgische menopauze veroorzaakt)
Na chemotherapie
Na bestraling van het bekken
Na hormonale therapie (voor de behandeling van borstkanker).

Zijn er specifieke risicofactoren?

Sommige vrouwen hebben meer kans dan andere om atrofische vaginitis te ontwikkelen. Als een vrouw nooit een vaginale bevalling heeft gehad, loopt zij meer kans op vaginale atrofie dan vrouwen die dat wel hebben gehad.

Aangezien roken de bloedcirculatie belemmert en de vagina en andere weefsels van zuurstof berooft, kan het de verdunning van het vaginale weefsel versnellen. Roken kan dus ook het risico voor een vrouw verhogen om atrofische vaginitis te ontwikkelen.

Symptomen van postmenopauzale atrofische vaginitis

Enkele van de meest voorkomende symptomen waarmee vrouwen na het oplopen van atrofische vaginitis worden geconfronteerd, zijn de volgende:

Pijn tijdens het vrijen: Dit kan komen doordat uw vagina kleiner is, veel droger is en minder snel afscheidingen afgeeft die de smering tijdens de seks bevorderen, in tegenstelling tot vóór de menopauze. Omdat atrofische vaginitis het vaginale weefsel ook kwetsbaarder maakt, kan seks nog minder comfortabel aanvoelen.

Ongemak: Dit kan worden veroorzaakt als je vulva ontstoken, pijnlijk en rood is geworden.

Jeuk: Atrofische vaginitis maakt de huid rond je vagina gevoeliger en gemakkelijk vatbaar voor infecties. Hierdoor kan de vaginale huid vaak gaan jeuken, waardoor een jeuk-krabcyclus ontstaat die moeilijk te doorbreken is.

Vaginale afscheiding: Als u een witte of gele afscheiding in uw ondergoed opmerkt, kan dat een teken zijn van atrofische vaginitis. Als de afscheiding echter een duidelijke, onaangename geur heeft, is het waarschijnlijker dat u een infectie heeft.

Vaginale infecties: Atrofische vaginitis maakt de pH van je vagina zuur, waardoor schadelijke microben zoals gist en bacteriën gemakkelijker gedijen en vaginale infecties veroorzaken. Het verlies van oestrogeen verlaagt ook de algehele immuniteit van de vaginawanden, waardoor je vagina niet meer bestand is tegen pathogene infectieveroorzakende bacteriën.

Urine problemen: Atrofische vaginitis kan ook leiden tot plasproblemen, doordat het urineweg- of blaasweefsel dun en zwak wordt, waardoor het plassen moeilijk en zelfs pijnlijk kan worden.

Urineweginfecties: Atrofische vaginitis verhoogt ook het risico op atrofie van de urinewegen (ook bekend als genitourinaire atrofie). Aan atrofie gerelateerde urineweginfecties vertonen meestal symptomen als frequent of urgenter plassen en/of een branderig gevoel tijdens het plassen.

Diagnose van postmenopauzale atrofische vaginitis

De arts voert een grondig onderzoek uit en vraagt naar de medische voorgeschiedenis van de patiënt. Ook wordt gevraagd naar het gebruik van bepaalde middelen zoals zeep en parfum, omdat deze de ontstoken delen van de vagina verder kunnen irriteren en de symptomen kunnen veroorzaken of verergeren.

Vervolgens worden de bekken en uitwendige genitaliën onderzocht op fysieke tekenen van atrofische vaginitis zoals:

Gebrek aan vaginale elasticiteit
Schaars schaamhaar
Bleke, gladde, glanzende vaginale bekleding
Dunne externe genitaliën
Uitstulpingen in de vaginale wanden

Er wordt een pH- of zuurgraadtest van de vagina uitgevoerd. In normale omstandigheden heeft de vagina een pH van 4,5 of minder. Een pH van 4,6 of hoger is een indicator van atrofische vaginitis.

De arts kan ook vragen om een onderzoek naar infecties door middel van vaginale uitstrijkjes en urineonderzoek, vooral als er sprake is van afscheiding of bloeding. Voorbeelden van mogelijke infecties zijn endometritis, candidiasis en bacteriële vaginose. Aangezien atrofische vaginitis het vaginale gebied vatbaarder kan maken voor infecties, kan het ook voorkomen naast een infectie.

Om de mogelijkheid van diabetes uit te sluiten, zal de arts ook een bloedonderzoek en een diabetestest uitvoeren.

Behandeling van postmenopauzale atrofische vaginitis

Behandelingsstrategieën verschillen meestal van vrouw tot vrouw, afhankelijk van welke symptomen het meest schrijnend zijn en kunnen een of meer van de volgende omvatten:

1. Oestrogeen crèmes, tabletten of ringen.

Aangezien atrofische vaginitis voornamelijk wordt veroorzaakt door een gebrek aan oestrogeen in het lichaam, kan het vervangen van het oestrogeen in de weefsels vaak helpen om veel van de symptomen te verlichten. Dit kan gebeuren door uitwendig een oestrogeenzalf of -crème aan te brengen, of door een oestrogeentablet in de vagina in te brengen. Er kan ook een zachte, flexibele ring worden voorgeschreven die het oestrogeenhormoon elke dag langzaam en gecontroleerd afgeeft. Een oestrogeenring gaat meestal drie maanden mee.

Let op: Oestrogeencrèmes mogen niet worden gebruikt voor glijmiddel tijdens de seks als men anticonceptiemiddelen gebruikt die van latex zijn gemaakt, zoals condooms en pessariums. Dit komt omdat de crème latex kan beschadigen, waardoor uw anticonceptie ongeschikt wordt voor veilige seks. Daarom is het beter om bij gebruik van condooms of pessariums, of andere anticonceptiemethoden die van latex zijn gemaakt, vaginale oestrogeentabletten of vaginale oestrogeenringen te gebruiken. Kiezen voor glijmiddelen is een andere goede optie.

2. Hormoonvervangingstherapie

Dit betekent het nemen van oestrogeen in de vorm van een gel, tablet, of patches. Aangezien deze behandelingsmethode oestrogeen in het hele lichaam levert, is het vaak de beste behandeling om de symptomen van atrofische vaginitis te verlichten, vooral als de patiënt andere typische symptomen van de menopauze ervaart.

Hormoonsubstitutietherapie is echter niet voor iedereen bedoeld, omdat er bepaalde complicaties aan verbonden kunnen zijn. Het is daarom raadzaam om met uw arts te overleggen of hormoonvervangingstherapie voor u noodzakelijk is.

3. Vaginale Glijmiddelen en Vochtinbrengers

Soms is vaginale droogheid het enige probleem. In gevallen waarin hormooncrèmes niet worden aanbevolen vanwege het risico op andere medische problemen, kunnen vochtinbrengende glijmiddelen of gels helpen. Glijmiddelen kunnen geslachtsgemeenschap veel minder pijnlijk maken, terwijl vaginale vochtinbrengers het vochtgehalte in je vagina kunnen helpen herstellen om vaginale irritatie en droogheid te verlichten.

Afhankelijk van de ernst van de symptomen en de gebruikte methode zal de arts een behandelingsduur aanbevelen. Elke behandeling werkt in de meeste gevallen goed, maar bij stoppen kunnen de symptomen terugkeren. Raadpleeg uw arts als uw symptomen na de behandeling niet verbeteren of terugkeren, omdat het soms symptomen van andere aandoeningen kunnen zijn.

Als u enige vorm van vaginaal bloedverlies ervaart, vooral als u hormoonvervangingstherapie krijgt, raadpleeg dan zo snel mogelijk uw arts.

Postmenopauzale atrofische vaginitis voorkomen

Hoewel het misschien niet mogelijk is om atrofische vaginitis volledig te voorkomen, is het wel mogelijk om bepaalde veranderingen in uw levensstijl aan te brengen die het risico op deze aandoening kunnen verlagen.

Draag comfortabel ondergoed: Overweeg om altijd luchtig, katoenen ondergoed te dragen; dit kan de luchtcirculatie rond je genitaliën verbeteren en het minder een broedplaats voor bacteriën maken.

Blijf seksueel actief: Hoewel seksuele activiteit geen effect heeft op je oestrogeenniveaus, zal het de bloedcirculatie naar je geslachtsdelen verbeteren en ze langer gezond houden.

Beweeg regelmatig: Net als seks stimuleert ook lichaamsbeweging de bloedsomloop en de immuniteit. Oefeningen zoals kegels helpen de weefsels en spieren rond uw geslachtsdelen te versterken en bieden ook bescherming tegen infectieveroorzakende bacteriën.