Kijk uit voor deze langetermijneffecten van chronische stress

U beseft waarschijnlijk dat stress niet alleen mentaal, maar ook fysiek invloed heeft op uw lichaam. Wie kent immers niet de uitputting en de pijnen na een bijzonder inspannende dag op het werk? Of de doffe hoofdpijn, pijn in de borst, of rugpijn van wekenlang multitasken thuis of op het werk. Wanneer je een stressvolle tijd doormaakt, kunnen de gevolgen zich onmiddellijk openbaren. Maar hoe zit het met chronische stress? Voor mensen met langdurige stress kunnen er een aantal langdurige en blijvende problemen en gezondheidsproblemen opduiken als gevolg van deze altijd aanwezige stress.

De stressrespons van uw lichaam is belangrijk

Je lichaam ervaart dagelijks stress in verschillende situaties en hierop reageren door middel van veranderingen is een normaal en gezond proces. In feite is uw stressrespons datgene wat u helpt om te gaan met een uitdagende taak. Het stelt je in staat om te overleven in potentieel levensbedreigende situaties via je vecht- of vluchtreactie. Helaas kan chronische of langdurige stress schadelijker zijn voor uw gezondheid dan acute stress, die slechts een korte periode duurt en waarna uw lichaam weer normaal functioneert.

Chronische stress heeft een nadelige invloed op meerdere systemen in uw lichaam

In een onderzoek onder mensen in leidinggevende posities, ontdekte het Harvard Business Review team dat 84% van de respondenten zei regelmatig stress te ervaren en dat de helft zei dat het ook een negatieve invloed had op hun effectiviteit op het werk. 25% vond dat het hen juist hielp om beter te presteren op hun werk. Hoewel sommige mensen geestelijk goed gedijen bij dergelijke stress, kan het lichamelijk zwaar zijn voor je lichaam en zal het uiteindelijk zijn tol eisen op je gezondheid. Wat we wel weten is dat chronische stress een nadelige invloed heeft op het functioneren van je centrale zenuwstelsel en neuro-endocriene systeem, en ook gevolgen heeft voor je cardiovasculaire en immuunsysteem. In het volgende hoofdstuk vindt u de vele manieren waarop uw lichaam op dergelijke stress reageert.

De reactie van uw lichaam op stress: Een blik van binnenuit

Of het nu gaat om acute kortetermijnstress of langdurige stress, uw lichaam reageert door bepaalde veranderingen in gang te zetten. Dit is wat er binnenin u gebeurt wanneer u met stress te maken krijgt:

Je zenuwstelsel stimuleert het vrijkomen van het vecht- of vluchthormoon adrenaline, evenals de stresshormonen cortisol en epinefrine. Dit verhoogt de hartslag en de bloeddruk en beïnvloedt de spijsvertering en het gebruik van glucose.

Je lever produceert meer glucose voor energie om dat gevecht of die vlucht te ondersteunen.

Je ademt sneller. Deze snelle ademhaling kan zich vertalen in hyperventilatie of paniekaanvallen. Je spieren spannen zich aan.

Je hartslag neemt toe, hartspieren trekken sterker samen en bloedvaten verwijden zich om meer bloed naar grotere spieren en het hart te pompen.

1. Angst en depressie

Stress eist een emotionele en mentale tol van je lichaam en dit kan zich voor sommigen vertalen in een mentaal gezondheidsprobleem zoals angst of depressie. Onderzoek heeft aangetoond dat langdurige blootstelling aan cortisol, het stresshormoon, kan leiden tot depressieve symptomen. Het kan ook leiden tot verhoogde angstniveaus in het algemeen en stemmingsstoornissen veroorzaken. Als de stress constant of herhaaldelijk aanwezig is, kan een bestaande stemmingsstoornis zoals depressie zich sneller ontwikkelen of in het algemeen verergeren.

Het is belangrijk op te merken dat stress alleen meestal niet genoeg is om bij iemand een depressie te veroorzaken. Of de stress in uw leven een depressie teweegbrengt, hangt af van zaken als uw genetische aanleg – dat wil zeggen, of iemand in uw naaste familie een depressie heeft; omgevingsfactoren zoals uw steunsysteem; en of u al dan niet een bestaande medische aandoening hebt die u kwetsbaar maakt voor depressie – bijvoorbeeld het omgaan met chronische pijn of chronische ziekte.

2. Slapeloosheid

Het is niet ongewoon om te slapen van een stressvolle situatie. Maar als je dagelijks met stress te maken hebt, kan je geest tot diep in de nacht doordraaien terwijl je over problemen piekert, problemen of uitdagingen probeert te verwerken of aan te pakken, of merkt dat je je zorgen maakt of angstig bent vanwege de stress. Als je al last hebt van angsten of depressies, is de kans groot dat dit je ook slaap kost. Wat het nog erger maakt, is dat het verlies van slaap de angst en stress nog groter maakt dan daarvoor. Uit onderzoek van de Anxiety and Depression Association of America blijkt dat de meeste volwassenen met een stress-gerelateerd slaapprobleem minstens één keer per week een episode van problematisch slapen hebben. Meer dan 50% heeft meerdere nachten van verloren en verstoorde slaap.

3. Verzwakt immuunsysteem

Laboratoriumstudies hebben aangetoond dat het blootstellen van proefpersonen aan stress, zelfs voor korte periodes van een paar minuten, het immuunsysteem enigszins verzwakt. Maar wanneer die stress een paar dagen aanhield of zich uitbreidde tot maanden en jaren, leed de algemene immuniteit er ernstig onder.

Onderzoekers suggereren dat de werking en modulatie van het immuunsysteem van het lichaam ook wordt beïnvloed door psychosociale factoren zoals uw stemming en gedrag en hoe deze veranderen. Constante stress kan de natuurlijke afweer van het lichaam onderdrukken, het aantal lymfocyten (de verdedigende witte bloedcellen van het lymfestelsel) verminderen, en een toename van virale activiteit en ontstekingen veroorzaken.

4. Hoger risico op hypertensie en hartproblemen

Als je voortdurend stress ervaart, kun je pijn op de borst of hartkloppingen gaan merken. Chronische stress kan een negatieve invloed hebben op uw bloedvaten en hart, waardoor uw risico op het ontwikkelen van hypertensie of hoge bloeddruk, het krijgen van een beroerte, of zelfs een hartaanval toeneemt. Dergelijke chronische stress kan ook de ontsteking in uw kransslagaders verergeren en uw cholesterolgehalte doen stijgen.

Vrouwen genieten een zekere mate van bescherming als ze pre-menopauzaal zijn, dankzij hogere oestrogeenniveaus waardoor de bloedvaten en het lichaam beter met stress kunnen omgaan. Na de menopauze kunnen vrouwen echter vatbaarder worden voor stressgerelateerde hartziekten dan voorheen.

5. Obesitas

Niet voldoende slaap krijgen terwijl je te maken hebt met hoge of chronische stress kan de zaken verergeren. Zoals onderzoek heeft aangetoond, kan dit ook leiden tot gewichtstoename. Als je voortdurend leeft met slaaptekort, gaan de lichaamshormonen die de eetlust controleren ook op hol. Heb je ooit gemerkt dat je honger krijgt van chronisch slaaptekort? Je eet uiteindelijk meer wanneer je weinig slaap hebt, omdat het niveau van verzadigings- en eetlustregulerende hormonen overdag niet normaal is – het ghrelineniveau is verhoogd en het leptineniveau verlaagd. Als gevolg hiervan is een hogere body mass index gebruikelijk bij iemand met een slaaptekort.

6. Spijsverteringsproblemen

Stress heeft ook invloed op je spijsverteringsstelsel. Sommige mensen krijgen last van constipatie, anderen van chronische diarree. Je kunt ook zin krijgen om over te geven als misselijkheid je overvalt. Dat komt omdat stress ook verandert hoe je voedsel verteert en hoeveel voeding je eruit opneemt. Als je uiteindelijk meer eet dan je normaal doet, te gekruid, te vet of te rijk voedsel eet, kun je ook last krijgen van zure reflux, wat ongemak en brandend maagzuur veroorzaakt.

7. Verhoogd risico op drugs- en alcoholmisbruik

Langdurige stress kan je ook kwetsbaarder maken voor verslaving aan middelen als drugs of alcohol. Het verhoogt niet alleen je risico op het ontwikkelen van een verslaving, maar het kan ook betekenen dat je meer kans hebt om terug te vallen, zelfs als je een ontwenning hebt doorgemaakt. Het gebruik van deze verslavende middelen kan een copingmechanisme zijn om met de constante stress om te gaan. Het kan ook helpen om de spanning tijdelijk te verlichten.

8. Hoofdpijn en migraine als gevolg van spierpijn

Migraine en spanningshoofdpijn worden in verband gebracht met chronische spierspanning rond het hoofd, de nek en de schouders – een kenmerk van chronische stress. Daarom kunt u te maken krijgen met erge hoofdpijn wanneer u gestrest bent, naast andere pijnen en pijn in uw spieren of botten. Zoals de American Migraine Foundation aangeeft, is dit een vicieuze cirkel. Als u stress ervaart, kunt u migraine krijgen als dat een van uw triggers is. Dit kan op zijn beurt chronische pijn veroorzaken. Deze chronische pijn kan leiden tot meer stress, enzovoort, waardoor de stress-hoofdpijn-pijn-stress-cyclus wordt versterkt.

9. Geheugen- en leerproblemen

Mentale gezondheidsproblemen en langdurige stress zijn ook in verband gebracht met cognitieve stoornissen. Volgens onderzoekers vertoonden patiënten met stress-gerelateerde uitputting zwakkere cognitieve vermogens dan normale proefpersonen. Met name hun snelheid, werkgeheugen, aandachtsspanne, leergeheugen en episodisch geheugen werden allemaal aangetast. Dus waarom gebeurt dit? Wanneer je langdurige stress ervaart, kan dit schade veroorzaken aan je neuronen, vooral in de hippocampus sectie van je hersenen die verantwoordelijk is voor onder andere je geheugen en je emoties.

10. Nadelig effect op de mannelijke voortplantings- en seksuele gezondheid

Als mannen te veel cortisol in hun lichaam hebben, kan dit de productie van het mannelijke geslachtshormoon testosteron belemmeren. Met ontoereikende niveaus van dit hormoon, kunnen mannen een dip in libido ervaren en een verminderde spermaproductie, wat zelfs kan leiden tot impotentie. Het kan ook erectiestoornissen bij mannen veroorzaken.

11. Onregelmatige menstruaties, laag libido en slechte eicelkwaliteit bij vrouwen

Bij vrouwen kan stress zich uiten in onregelmatige menstruatiecycli. Het kan bij sommige vrouwen ook leiden tot een pijnlijke menstruatie. Stress kan ook leiden tot een daling van het libido. Het kan zelfs de kwaliteit van oöcyten of onrijpe eicellen aantasten en de kans om zwanger te worden negatief beïnvloeden.

Omgaan met chronische stress

Idealiter zou je moeten kijken naar manieren om je leven zo te plannen of te organiseren dat je dagelijks minder stress ervaart. Als u echter geen controle heeft over de stressfactoren die u veroorzaken, zijn er enkele manieren om de gevolgen voor uw lichaam te verminderen.

Doe aan lichaamsbeweging: Het kan stress verlichten en je helpen er beter mee om te gaan. De feel-good neurotransmitters genaamd endorfines nemen toe wanneer u aan lichaamsbeweging doet en kunnen angst en depressie verlichten en uw stemming verbeteren.

Eet gezond: Ontstekingsbevorderende voedingsmiddelen kunnen stress en depressie verergeren. Dus sla de cafeïne, suiker, vette voedingsmiddelen, bewerkte voedingsmiddelen, frisdrank en zoute voedingsmiddelen over die je stress kunnen bezorgen. Kies in plaats daarvan voor meer verse producten en zelf gekookte maaltijden.

Slaap goed: Een goede nachtrust is van cruciaal belang om de normale stressrespons van je lichaam te ondersteunen en het niveau van het stresshormoon cortisol onder controle te houden.

Bouw een sterk steunsysteem op van vrienden en familie: Neem contact op met een psycholoog of counselor wanneer u zich gestrest voelt.

Gebruik ontspanningstechnieken: Van yoga of tai chi tot meditatie, diep ademhalen, zingen en bidden kunnen je helpen om met stress om te gaan. Zelfs tijd nemen om te lezen, naar muziek te luisteren, te schilderen of iets te doen waar u van houdt, kan helpen.

Onthoud dat als u uw problemen niet onder controle kunt houden door deze veranderingen in uw levensstijl, u misschien een arts of psycholoog moet raadplegen. Dit is vooral belangrijk voor mensen met problemen die mogelijk levensbedreigend kunnen zijn, zoals hartproblemen, of mensen met psychologische problemen zoals depressie.