Hoe paniekaanvallen zich uiten en wat de symptomen zijn

De vlinders in je buik voor een sollicitatiegesprek, het bonzende hart en de klamme handen voor een examen of belangrijke presentatie – we weten allemaal hoe angst en bezorgdheid aanvoelen. En het is heel normaal om je zo te voelen. Deze fysiologische veranderingen maken deel uit van de vecht- of vluchtreactie van ons lichaam en helpen ons te reageren op gevaar, bedreiging of een uitdagende situatie. Een paniekaanval is echter iets heel anders.

Tijdens een paniekaanval word je overspoeld door een overweldigende golf van angst die slopend en verlammend is in zijn intensiteit. Een ander kenmerk van een paniekaanval is dat deze onverwacht kan toeslaan, uit het niets. En er kan geen duidelijke reden zijn voor een aanval – het kan zelfs gebeuren terwijl je slaapt. Sommige mensen ontwikkelen een aandoening die paniekstoornis heet en waarbij ze vaak paniekaanvallen krijgen. Hier volgen enkele tekenen die erop kunnen wijzen dat je een paniekaanval hebt.

Hoe voelt een paniekaanval?

Paniekaanvallen gebeuren meestal plotseling, zonder waarschuwing, en het niveau van angst dat je ervaart staat niet in verhouding tot de situatie waarin je je bevindt. De symptomen van een aanval bereiken meestal hun piek binnen 10 minuten en een aanval eindigt meestal binnen 20-30 minuten. Soms kun je echter herhaalde aanvallen krijgen en dit kan een tijdje duren.

Hier zijn enkele tekenen die wijzen op een paniekaanval:

• Je kunt je verlamd voelen door angst.
• Je kunt koude of opvliegers krijgen of beginnen te zweten.
• Je kunt kortademig worden of gaan hyperventileren.
• Je kunt het gevoel hebben dat je hart op hol slaat.
• Je kunt pijn of ongemak in je borst ervaren.
• Je kunt je los van je omgeving of onwerkelijk voelen.
• Je kunt je misselijk voelen of een maag die van streek is.
• Je kunt merken dat je trilt of beeft.
• Je kunt het gevoel hebben dat je stikt.
• Je kunt je licht in je hoofd, duizelig of flauw voelen.
• Je kunt een tintelend gevoel in je vingers of tenen krijgen of het gevoel hebben dat ze gevoelloos worden.
• Je kunt het gevoel hebben dat je doodgaat, gek wordt of de controle verliest.

Hoe weet je of je een paniekstoornis hebt?

Wist je dat ongeveer 1 op de 75 mensen lijdt aan een paniekstoornis? Als je vaak last hebt van onverwachte paniekaanvallen die niet met een specifieke situatie te maken hebben en je je voortdurend zorgen maakt over het krijgen van een paniekaanval, kun je gediagnosticeerd worden met een paniekstoornis. Dit is heel anders dan een fobie, waarbij je een paniekaanval krijgt wanneer je wordt geconfronteerd met een specifiek ding of een specifieke situatie die angst oproept. Mensen met een paniekstoornis veranderen ook hun gedrag als gevolg van paniekaanvallen – ze kunnen bijvoorbeeld plaatsen vermijden waar ze eerder aanvallen kregen.

Paniekstoornis en agorafobische symptomen

Agorafobie, een aandoening waarbij je bang bent om op een plek te zijn waar het moeilijk is om te ontsnappen of hulp te krijgen als het misgaat, wordt geassocieerd met paniekstoornis. Experts geloven dat de angst om een paniekaanval te krijgen op een plek waar ontsnappen of hulp niet mogelijk is, ertoe kan leiden dat je drukke plaatsen zoals sportstadions of winkelcentra gaat vermijden. In ernstige gevallen kun je je alleen thuis veilig voelen.

Medische aandoeningen met symptomen die lijken op een paniekaanval

Bepaalde medische aandoeningen zoals hartaandoeningen, ademhalingsstoornissen en schildklierproblemen kunnen veel van de symptomen van paniekaanvallen veroorzaken. Moeite met ademhalen, hartkloppingen en pijn op de borst zijn bijvoorbeeld veelvoorkomende tekenen van een hartaanval. Het kan zelfs vaak lijken alsof je een hartaanval krijgt wanneer een paniekaanval toeslaat.

Neem voor de zekerheid contact op met je arts als je last hebt van de bovenstaande symptomen en sluit ook de mogelijkheid van andere medische aandoeningen uit. Deze omvatten:

• Mitralisklepprolaps, een aandoening waarbij een klep in het hart niet goed functioneert.
• Aandoeningen zoals het posturaal orthostatisch tachycardisch syndroom en paroxismale atriale tachycardie waarbij er afwijkingen zijn in je hartslag.
• Een overactieve schildklier (hyperthyreoïdie).
• Lage bloedsuikerspiegel (hypoglykemie).
• Bloedarmoede.
• Diabetes.
• Een tumor in de bijnieren.
• Ontwenning van een medicijn.

Wanneer hulp zoeken?

Ga naar de huisarts als je symptomen van een paniekstoornis hebt.

Ze zullen je vragen om je symptomen te beschrijven, hoe vaak je ze hebt en hoe lang je ze al hebt.

Ze kunnen ook een lichamelijk onderzoek doen om andere aandoeningen uit te sluiten die je symptomen kunnen veroorzaken.

Het kan soms moeilijk zijn om over je gevoelens, emoties en persoonlijke leven te praten, maar probeer je niet angstig of beschaamd te voelen.

Je kunt de diagnose paniekstoornis krijgen als je regelmatig onverwachte paniekaanvallen hebt, gevolgd door ten minste een maand van voortdurende zorgen of bezorgdheid over het krijgen van nieuwe aanvallen.