Ποιες είναι οι επιπτώσεις της κατάθλιψης στον εγκέφαλο

Η κατάθλιψη είναι μια κατάσταση ψυχικής υγείας που επηρεάζει εκατομμύρια ανθρώπους παγκοσμίως. Εκτός του ότι σπρώχνει το άτομο σε μια μελαγχολική και καταθλιπτική ψυχική κατάσταση, προκαλεί επίσης μόνιμες βλάβες στον εγκέφαλο. Αλλάζει το φυσικό σχήμα του εγκεφάλου, το οποίο ως αποτέλεσμα προκαλεί σημαντικές αλλαγές στη συμπεριφορά και τη νόηση. Η κατάθλιψη επηρεάζει κυρίως τρεις περιοχές του εγκεφάλου, οι οποίες ελέγχουν τη μνήμη και τη συγκέντρωση. Σχεδόν το 20 τοις εκατό των ασθενών με κατάθλιψη δεν αναρρώνουν ποτέ πλήρως. Η εγκεφαλική βλάβη εμφανίζεται λόγω της επίμονης κατάθλιψης και όχι ως προδιαθεσικός παράγοντας για αυτήν. Η κατάθλιψη επηρεάζει τον ιππόκαμπο, την αμυγδαλή και τον προμετωπιαίο φλοιό του εγκεφάλου. Ακολουθούν οι επιπτώσεις της κατάθλιψης στον εγκέφαλο.

Ιππόκαμπος

Ένα ζωτικό όργανο που βρίσκεται στο κέντρο του εγκεφάλου, ο ιππόκαμπος δημιουργεί γρήγορα νέες συνδέσεις μεταξύ των κυττάρων. Αποθηκεύει μνήμες και ρυθμίζει την παραγωγή μιας ορμόνης που ονομάζεται κορτιζόλη. Ο οργανισμός απελευθερώνει κορτιζόλη σε περιόδους κατάθλιψης, σωματικής και ψυχικής πίεσης. Στρεσογόνα γεγονότα ή χημική ανισορροπία στο σώμα μπορεί να προκαλέσουν υπερβολικές ποσότητες κορτιζόλης, γεγονός που περιπλέκει περαιτέρω την κατάσταση. Το υπερβολικό επίπεδο κορτιζόλης στο σώμα συνδέεται με την παχυσαρκία, η οποία προκαλεί πολυάριθμες ασθένειες. Σε έναν υγιή εγκέφαλο, οι νευρώνες (εγκεφαλικά κύτταρα) παράγονται καθ’ όλη τη διάρκεια της ενήλικης ζωής ενός ατόμου στον ιππόκαμπο. Όμως, μεταξύ των ατόμων με Μείζονα Καταθλιπτική Διαταραχή, η μακροχρόνια έκθεση σε αυξημένα επίπεδα κορτιζόλης μειώνει την παραγωγή νέων νευρώνων και προκαλεί συρρίκνωση των νευρώνων στον ιππόκαμπο.

Χρησιμοποιώντας δεδομένα απεικόνισης μαγνητικού συντονισμού του εγκεφάλου που αφορούσαν σχεδόν 9000 άτομα από όλο τον κόσμο, μια διεθνής ομάδα ερευνητών παρατήρησε ότι τα άτομα που υπέφεραν από επαναλαμβανόμενες περιόδους κατάθλιψης είχαν επίσης μικρότερο ιππόκαμπο.

Η σχέση μεταξύ της σοβαρής κατάθλιψης και του ιππόκαμπου είναι τοξική. Η διάρκεια της προηγούμενης κατάθλιψης μειώνει την απόδοση της μνήμης, υποδεικνύοντας μια τοξική σχέση μεταξύ κατάθλιψης και νόησης. Αυτό απαιτεί επείγουσα αντιμετώπιση του προβλήματος της κατάθλιψης για τη δημόσια υγεία.

Αμυγδαλή

Η αμυγδαλή είναι υπεύθυνη για τις συναισθηματικές αντιδράσεις, όπως η ευχαρίστηση και ο φόβος. Στα άτομα με μείζονα καταθλιπτική διαταραχή, λόγω της συνεχούς έκθεσης σε υψηλά επίπεδα κορτιζόλης, η αμυγδαλή διογκώνεται και γίνεται πιο ενεργή. Μια διευρυμένη και υπερδραστήρια αμυγδαλή, σε συνδυασμό με μη φυσιολογική δραστηριότητα σε άλλα μέρη του εγκεφάλου, έχει ως αποτέλεσμα διαταραχές στα πρότυπα ύπνου και δραστηριότητας. Κάνει επίσης το σώμα να απελευθερώνει ακανόνιστες ποσότητες ορμονών και άλλων χημικών ουσιών στο σώμα, με αποτέλεσμα περαιτέρω επιπλοκές.

Προμετωπιαίος φλοιός

Ο προμετωπιαίος φλοιός βρίσκεται στο μπροστινό μέρος του μετωπιαίου λοβού. Είναι υπεύθυνος για μια ποικιλία σύνθετων συμπεριφορών, τη ρύθμιση των συναισθημάτων, τη λήψη αποφάσεων, τον προγραμματισμό, τη διαμόρφωση αναμνήσεων και συμβάλλει σημαντικά στην ανάπτυξη της προσωπικότητας. Η υπερβολική παραγωγή κορτιζόλης προκαλεί συρρίκνωση του προμετωπιαίου φλοιού.

Οι μετωπιαίοι λοβοί είναι πολύ μεγαλύτεροι από τον ιππόκαμπο. Η μελέτη που παρατήρησε τη συρρίκνωση και στις δύο περιοχές κατέληξε στο συμπέρασμα ότι ο μετωπιαίος λοβός υφίσταται τις ίδιες αλλαγές με τον ιππόκαμπο. Οι μετωπιαίοι λοβοί εμπλέκονται επίσης άμεσα στη διαχείριση των συναισθηματικών αντιδράσεων και στην εστίαση της προσοχής. Η συρρίκνωση των μετωπιαίων λοβών είναι εξίσου κρίσιμη με τη συρρίκνωση του ιππόκαμπου.

Μπορεί η κορτιζόλη να είναι ο ένοχος;

Οι ερευνητές αναγνωρίζουν το γεγονός ότι τα υψηλά επίπεδα κορτιζόλης παίζουν καθοριστικό ρόλο στην τροποποίηση της φυσικής δομής και των χημικών δραστηριοτήτων του εγκεφάλου, πυροδοτώντας την εμφάνιση της Μείζονος Καταθλιπτικής Διαταραχής. Υπό φυσιολογικές συνθήκες, τα επίπεδα κορτιζόλης κορυφώνονται κατά τη διάρκεια της ημέρας και μειώνονται τη νύχτα. Στα άτομα με Μείζονα Καταθλιπτική Διαταραχή, τα επίπεδα κορτιζόλης βρίσκονται πάντα σε αυξημένα επίπεδα, ακόμη και τη νύχτα.

Μπορεί ο διαλογισμός να βοηθήσει;

Ο διαλογισμός είναι μια ισχυρή μέθοδος για να ξεπεράσετε την κατάθλιψη και να βοηθήσετε τον εγκέφαλο να ανακάμψει από τις βλάβες που προκαλούνται λόγω της κατάθλιψης. Έρευνες έχουν δείξει ότι ο διαλογισμός μπορεί στην πραγματικότητα να αυξήσει την πυκνότητα του εγκεφάλου.